ชามตราไก่, รถม้า, พระธาตุประจำปีฉลู แค่ 3 คำนี้รับรองว่าทุกคนต้องรู้แล้วว่า นี้คือสัญลักษณ์ของจังหวัดลำปาง จังหวัดใหญ่เป็นอันดับ 5 ของภาคเหนือของประเทศไทย และยังเป็นเมืองสำคัญที่มีประวัติศาสตร์อันยาวนานของอาณาจักรล้านนาครับ

ถ้าเชียงใหม่เป็นจังหวัดที่มีนักท่องเที่ยวทั้งไทยและต่างชาติเดินทางมาเที่ยวมากที่สุดของภาคเหนือ จังหวัดที่มีความน่าสนใจรองลงมาต้องมี “ลำปาง” เป็นรายชื่อจังหวัดที่กำลังฮอตฮิตในหมู่นักท่องเที่ยวแน่นอน โดยเฉพาะการเปิดเส้นทางการบินใหม่ของสายการบิน Low Cost อย่างนกแอร์ รวมถึงการขยายสนามบินลำปางเพื่อรองรับนักท่องเที่ยวที่มากขึ้น ซึ่งจะแล้วเสร็จต้นปี 2558 ยิ่งเป็นสิ่งที่การันตีเลยว่า ลำปางจะไม่ใช่แค่เมืองผ่านสู่จังหวัดทางภาคเหนือของประเทศไทย แต่ลำปางจะเป็นจุดมุ่งหมายใหม่ของนักท่องเที่ยวทั้งไทยและต่างชาติที่จะมาเยี่ยมชมความงดงามของศิลปะวัฒนธรรมที่ยังคงความเก่าแก่คลาสสิคได้อย่างดีครับ

สายการบินนกแอร์จัดทริปพิเศษให้เราบินลัดฟ้าไปทำบุญแลพระธาตุที่จังหวัดลำปางด้วยเครื่องบินลำใหม่ เป็นเครื่องบินใบพัด รุ่น Q400 NextGen จุผู้โดยสารได้ 86 คน (โดยที่มาของชื่อรุ่นตัว Q นั้น มาจากคำว่า Quited เพราะเสียงภายในเครื่องบินที่เงียบกว่าเครื่องบินใบพัดรุ่นอื่นๆถึง 15 เดซิเบลนั้นเอง) หลังจากที่ไนท์ได้โพสภาพกับเครื่องบินลำนี้ ก็มีความถามผมว่า เครื่องบินเป็นยังไงบ้าง? ปลอดภัยไหม? สะดวกหรือเปล่า? ขอตอบเลยว่า ถึงเครื่องบินจะลำเล็ก แต่ภายในได้รับมาตรฐานของนกแอร์ ที่นั่งสบาย และความปลอดภัยได้มาตรฐานเช่นกันครับ

เราเดินทางออกจากสนามบินดอนเมืองแต่เช้า เดินทางประมาณ 1 ชั่วโมง ประมาณ 9 โมงเช้า เราก็เดินทางมาถึงจังหวัดลำปางแล้วละครับ ปกติไนท์จะมาเมืองลำปางด้วยรถยนต์ส่วนตัว มาแวะสักการะพระธาตุลำปางหลวง เพราะเป็นพระธาตุประจำปีเกิดของไนท์นั้นเองครับ และเสน่ห์ที่สำคัญของพระธาตุลำปางหลวงคือ สภาพภายในวัดไม่ได้บูรณะทุกอย่างให้เหมือนใหม่ แต่ยังคงสภาพความเก่าแก่เอาไว้ ดูน่าเคารพสักการะ จะเห็นได้ชัดคือ องค์พระธาตุ ครับ

ใครที่มาเมืองลำปางแล้วไม่ได้ว่าสักการะพระธาตุลำปางหลวง ถือว่าคุณยังมาไม่ถึงเมืองลำปางนะครับ สถานที่แห่งนี้ถือว่าเป็นโบราณสถานที่สำคัญ มีความศักดิ์สิทธิ์ที่ชาวบ้านให้ความนับถือหลายร้อยปี ยังเป็นแหล่งความรู้ทางศิลปะและประวัติศาสตร์อย่างดี สัมผัสสิ่งเหล่านี้ได้ตั้งแต่ทางเข้าประตูโขง ที่มาจากคำว่าประตูโค้ง ที่มีความสวยงามรังสรรค์โดยช่างหลวงล้านนา ก่ออิฐถือปูนประดับตกแต่งด้วยปูนปั้นเป็นชั้นๆ ลวดลายดอกไม้และสัตว์หิมพานต์ ซึ่งประตูโขงแห่งนี้ยังเป็นสัญลักษณ์ประจำจังหวัดลำปางอีกด้วย

ภายในวัดพระธาตุลำปางหลวงประกอบสิ่งปลูกสร้างหลายหลัง แต่ที่สำคัญๆคือ วิหารหลวงและพระธาตุ สำหรับวิหารหลวงหรือมณฑปพระเจ้าล้านทองนั้น ถือว่าเป็นเอกลักษณ์ที่สำคัญของที่นี้ ด้วยความสวยงามของซุ้มปราสาททองที่ภายในประดิษฐานพระเจ้าล้านทอง ทำให้หลายคนที่มาที่นี้ครั้งแรกต้องพูดเป็นเสียงเดียวกัน ถึงความวิจิตรปราณีตสวยสดงดงามน่าเลื่อมใสศรัทธาอย่างยิ่งครับ รวมไปถึงองค์พระธาตุ ทรงเจดีย์แบบล้านนา ฐานสี่เหลี่ยมย่อมุมด้วยบัวมาลัยสามชั้น หุ้มด้วยแผ่นทองเหลืองฉลุลาย ภายในประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ และพระธาตุแห่งนี้เองที่ได้รับการบูรณะรักษาให้คงสภาพไว้ในลักษณะที่ไม่ได้หุ้มทองใหม่ทั้งองค์ ถือว่าเป็นเสน่ห์ที่สำคัญของที่นี้

2 สิ่ง Unseen ที่คุณจะต้องไม่พลาดเมื่อมาเยือนวัดพระธาตุลำปางหลวงคือ “เงาพระธาตุกลับหัว” เป็นการหักเกของแสงที่ส่องลอดรูเล็กๆมาตกกระทบบนผืนผ้านั้นเอง ส่วนอีกอย่างคือ “รูกระสูน” ตรงรั้วพระธาตุ เป็นเหตุการณ์เมื่อ 200 กว่าปีก่อน(ช่วงกรุงธนบุรี) สมัยพม่ายังปกครองเมืองลำปาง และมีผู้นำนามว่า ‘หนานทิพย์ช้าง’ ได้รวมไพล่พลต่อสู้เพื่อขับไล่กองทัพพม่า จนสังหารท้าวมหายศได้สำคัญ ต่อมาหนานทิพย์ช้างได้สถาปนาเป็นเจ้าเมืองลำปาง นามว่า ‘พญาสุวฤษไชยสงคราม’ และท่านยังเป็นต้นตระกูล ณ ลำปาง, ณ ลำพูน, ณ เชียงใหม่

TIP: พระธาตุลำปางหลวง ยังมีต้นขะจาว พระราชทาน เป็นต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ตั้งแต่สมัยพุทธกาล และต้นขะจาวยังเป็นต้นไม้ประจำจังหวัดลำปางอีกด้วย

เรามาต่อกันด้วยวัดไหล่หินหลวง หรือวัดเสลารัตนปัพพตาราม เป็นวัดเก่าแก่แบบล้านนา ที่นี้มีลักษณะคล้ายวัดพระธาตุลำปางหลวง แต่ย่อส่วนให้เล็กลงมา ที่สวยสะดุดตาก็คือ ประตูโขง ด้านหน้าทางเข้าวิหารหลวง สวยงามจนถูกเลือกให้เป็นสถานที่ถ่ายทำภาพยนตร์เรื่องสุริโยทัย ในฉากที่พระนางจิรประภาจัดเลี้ยงต้อนรับกองทัพของพระไชยราชานั้นเอง

ย้อนไปสมัยรัชกาลที่ 5 เมืองลำปางถือว่าเป็นเมืองที่เจริญที่สุดในล้านนา เพราะธุรกิจค้าไม้ของบริษัทอังกฤษ ทำให้ที่นี้เกิดเป็นชุมชนที่มีหลากหลายเชื้อชาติ ทั้งอังกฤษ, จีน และพม่า เมื่อเกิดชุมชมย่อมเกิดวัฒนธรรมตามมานั้นเอง เห็นได้ชัดเจนจาก วัดศรีชุม วัดที่มีศิลปะพม่าที่ใหญ่ที่สุดในประเทศไทย สมัยก่อนเป็นเพียงวัดเล็กๆเท่านั้น จนในปีพ.ศ. 2435 คหบดีชาวพม่าได้มาสร้างวัดต่อเติมเป็นศิลปะพม่า สะท้อนให้เห็นว่า ย่านนี้มีชาวพม่าอาศัยอยู่มาก

วัดศรีชุมจัดเป็นวัดพม่าที่มีความสมบูรณ์ ทั้งพระวิหาร พระอุโบสถ พระธาตุเจดีย์ กุฏิ และซุ้มประตูเป็นแบบพม่า สำหรับพระวิหารที่ตั้งอยู่กึ่งกลางวัด เป็นอาคารตึกครึ่งไม่แบบพม่า นั้นคือ มีหลังคาซ้อนกันหลายชั้น แต่ละชั้นลดหลั่นกันถึง 7 ชั้น ขึ้นไปหาเรือนยอด ชั้นบนสุดประดับด้วยฉัตรทองคำตัวพระวิหารมีมุขบันไดทางขึ้นทั้งสองด้าน ซึ่งทั้งสองมุขมีลวดลายแกะสลักลงรักปิดทอง มีภาพตุ๊กตาพม่าสลับบนลายเครือเถา หน้าบันเป็นลายดอกไม้ประดับ กระจกสี ในปีพ.ศ.2535 อาหารหลักนี้เคยถูกไฟไหม้ แล้วได้ทำการบูรณะใหม่ทั้งหลัง เพราะถือว่าเป็นอาคารที่สำคัญ เป็นแหล่งการเรียนรู้แก่คนรุ่นหลังได้อย่างดี

หลายๆวัดในเมืองลำปางได้รับอิทธิพลอย่างมากจากกลุ่มคนที่อาศัยอยู่ในบริเวณนั้น รวมถึงวัดปงสนุก เป็นวัดโบราณที่สร้างโดยชาวเชียงแสนที่อพยพมาเมื่อพ.ศ.2346 สมัยพญากาวิกะไปตีเมืองเชียงแสนแล้วกวาดต้อนผู้มาด้วย วัดแห่งนี้พึ่งได้รับรางวัล Award of Merit ด้านการอนุรักษ์มรดกทางด้านวัฒนธรรมในภูมิภาคเอเชียแปซิฟิค ตามโครงการ 2008 Asia-Pacific Heritage Award for Cultural Heritage Conservation จากองค์การ UNESCO

TIP: คำว่า ‘ปง’ มาจากคำว่า ‘ปวง’ หมายความว่า ‘ประชาชน’

วัดปงสนุก เป็นเพียงวัดเดียวในประเทศไทยที่ได้รับด้วยรางวัลการันตีคุณค่าจาก UNESCO โดยมี วิหารจตุรมุข ทรงปราสาท ด้านในประดิษฐานพระพุทธรูป 4 พระองค์ แทนพระพุทธเจ้าในกัปปัจจุบันที่กำเนิดในมาแล้ว 4 พระองค์นั้นเอง และภายในวิหารยังประดับตกแต่งด้วยพระเครื่องดินเผา 1,000 องค์ ที่แทนพระพุทธเจ้าที่เคยเกิดขึ้นมาแล้วนับไม่ถ้วนนั้นเอง

TIP: ข้อสังเกต ทำไมวิหารหลวงและเจดีย์ในวัดแบบล้านนาถึงได้ตั้งอยู่บนเนินนั้น เพราะว่า บริเวณวัดเปรียบเสมือนวัดจุฬามณีในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ที่ตั้งอยู่บนยอดเขาพระสุเมรุ โดยมีพระธาตุหรือเจดีย์เป็นจุดศูนย์กลางนั้นเอง

ถ้าเปรียบวัดพระธาตุลำปางหลวงเป็นวัดสำคัญประจำลำปางฝั่งทิศใต้แล้ว วัดสำคัญที่อยู่คู่กับเมืองลำปางทางฝั่งทิศเหนือก็คือ วัดพระธาตุเสด็จ โดยมีเจดีย์คล้ายกับวัดพระธาตุลำปางหลวง แต่มีขนาดเล็กกว่า ภายในวิหารหลวงประดิษฐานพระพุทธรูปปางลีลา มีความยิ่งใหญ่สวยงาม แปลกตาจากวัดอื่นๆครับ

วิหารสุวรรณโคมคำ หรือวิหารพระพุทธ เป็นวิหารพื้นเมือง เครื่องไม้ศิลปะล้านนาไทย สร้างในสมัยพระเจ้าหอคำดวงทิพย์ เจ้าผู้ครองนครลำปาง ลำดับที่ 3 ในปี พ.ศ.2366 บูรณะในปี พ.ศ.2500 มีลักษณะเป็นวิหารเครื่องไม้ ผังรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า หลังคาจั่วฐานเตี้ย ตามแบบฉบับของวิหารลานนา แต่วิหารบริวารวัดพระธาตุเสด็จหลังนี้มีลักษณะที่เรียบง่าย ไม่มีการประดับตกแต่งมากนัก สันนิษฐานว่า เมื่อก่อนจะเป็นวิหารเปิดโล่ง 4 ด้าน แล้วมาบูรณะให้เป็นวิหารถาวรในภายหลัง โดยเปลี่ยนป้ายลมไม้เป็นคอนกรีตหล่อสำเร็จและหล่อคอนกรีตรับฐานเสา เนื่องจากคงจะผุพังมาก แต่ยังคงสภาพเดิมอยู่มากโดยเฉพาะรูปร่าง ขนาดรูปทรงและสัดส่วนของเดิม เป็นตัวอย่างของวิหารล้านนาสกุลช่างลำปางอีกหลังหนึ่งที่สร้างด้วยการมีฝาผนังยุคแรกๆ

ถ้าใครรู้จักประวัติความเป็นมาของพระแก้วมรกต พระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองของไทย จะรู้ว่า ครั้งหนึ่ง พระแก้วมรกตเคยประดิษฐานที่เมืองลำปาง ก่อนที่จะย้ายไปอยู่ที่เชียงใหม่,หลวงพระบาง และเวียงจันทร์ สุดท้ายในสมัยกรุงธนบุรี ได้อัญเชิญมาไว้ที่กรุงเทพฯ โดยวัดสำคัญที่เคยประดิษฐานพระแก้วมรกตในเมืองลำปางก็คือ วัดพระแก้วดอนเต้า นั้นเอง ในยุคหลังนักโบราณคดีสันนิษฐานว่า ชาวลำปางได้สร้างพระแก้วมรกตองค์ใหม่แทนที่พระแก้วมรกตที่ถูกอัญเชิญไปไว้ที่อื่น โดยครั้งนั้นประดิษฐ์ที่วัดดอนเต้า จึงได้ชื่อว่า พระแก้วดอนเต้า ซึ่งในปัจจุบัน พระแก้วดอนเต้าได้อัญเชิญไปประดิษฐานที่วัดพระธาตุลำปางหลวง

TIP: เหตุที่พระแก้วดอนเต้าย้ายไปประดิษฐานที่วัดพระธาตุลำปางหลวงนั้น เพราะเจ้าอาวาสวัดพระแก้วดอนเต้าหลังได้เลื่อนยศเป็นเจ้าคณะ ต้องย้ายไปจำวัดที่วัดพระธาตุลำปางหลวง จึงได้อัญเชิญไปด้วยนั้นเอง

วัดพระแก้วดอนเต้า ตั้งอยู่กลางเมืองลำปาง  เป็นที่ตั้งของพระบรมธาตุดอนเต้า ซึ่งเป็นพระเจดีย์องค์ใหญ่ บรรจุพระเกศาธาตุของพระพุทธเจ้า ด้านหน้าพระเจดีย์มีมณฑปศิลปะพม่าที่สร้างโดยบริษัทอังกฤษในยุคลำปางค้าไม้ ถ้าใครสังเกตดีๆจะเห็นตัวกามเทพน้อยตกแต่งอยู่ทั่วมณฑป โดยได้รับอิทธิพลมาตามแบบยุโรป ลักษณะงดงามและลงตัวมากๆ ภายในประดิษฐานพระพุทธรูปองค์ใหญ่ศิลปะแบบพม่า นอกจากนี้ยังประกอบด้วยวิหารประดิษฐานพระพุทธไสยาสน์ และวิหารพระเจ้าทองทิพย์ ซึ่งมีอายุเก่าแก่ พอๆกับการสร้างวัดนี้อีกด้วย

หลังจากทำบุญแลพระธาตุ อิ่มใจกันไปแล้ว ทริปพิเศษนกแอร์ครั้งนี้ ได้พาเรามาเยี่ยมชมย่านตลาดเก่าที่สำคัญนักร้อยปี “กาดกองต้า” หรือ ตลาดจีน (กาดกองต้า เป็นคำล้านนา แปลว่า ตลาดถนนท่าน้ำ) ตั้งอยู่ริมแม่น้ำวัง เริ่มก่อตั้งเมื่อประมาณปี พ.ศ. 2420 (สมัยรัชกาลที่5) ความสำคัญในอดีตเป็นท่าเรือขนถ่ายสินค้าทางภาคเหนือและเป็นศูนย์กลางการค้าไม้ซึ่งมีพ่อค้าหลายเชื้อชาติทั้งพม่า จีน และชาวตะวันตก ชื่อตลาดจีน มาจากพ่อค้าส่วนใหญ่เป็นคนเชื้อสายจีน เสน่ห์กาดกองต้าถ่ายทอดผ่านทางสถาปัตยกรรมทั้งเรือนแบบไทยภาคกลาง เรือนล้านนา เรือนพม่า เรือนแบบจีน และเรือนขนมปังขิงแบบฝรั่งเศส ถ้าใครที่มาในวันเสาร์และวันอาทิตย์ จะได้พบกับตลาดคนเดินที่มีของขายตลอดทางครับ

กาดกองต้า ประกอบด้วยอาคารโบราณหลายหลัง ซึ่งสร้างโดยครอบครัวที่มีฐานะในยุคที่ตลาดรุ่งเรือง ยังเหลือตกทอดมาให้คนในยุคปัจจุบันเห็นอยู่ หลายๆอาคารบูรณะค่อนข้างจะสมบูรณ์ บางหลังก็เสื่อมโทรมไปตามเวลา อย่างเช่น อาคารหม่องโง่ยซิ่น  (สร้างราวปี  พ.ศ. 2451) ยกย่องว่าเป็นอาคารขนมปังขิงริมถนนที่งดงามที่สุดในประเทศไทย  ทั้งยังได้รับรางวัลสถาปัตยกรรมดีเด่น  ประจำปี  2550  ประเภทอาคารอนุรักษ์สถาปัตยกรรมล้านนา  จากกรรมาธิการล้านนา  สมาคมสถาปนิกสยาม  ในพระบรมราชูปถัมภ์

อาคารหม่องโง่ยซิ่นเป็นเรือนขนมปังขิงหลังคาทรงมะนิลา  สูงสองชั้นครึ่ง  ความพิเศษของอาคารหม่องโง่ยซิ่นอยู่ที่ลาบฉลุไม้  ทาสีขาวแบบเรือนขนมปังขิงทั่วไป  โดยส่วนใหญ่เป็นลายพรรณฤกษา  ลายก้านขด  ลายประดิษฐ์  มีลายสัตว์และลายสัญลักษณ์ที่หน้าจั่วประดับตกแต่งแทบทุกส่วนของอาคาร  ดูหรูหรา  พลิ้วไหว  น่าสังเกตอีกอย่างหนึ่งคือ  หน้าจั่วมีการประดับสะระไนอันเป็นลักษณะเด่นของเรือนแบบมะนิลา  ฝ้าเพดานบุด้วยแผ่นดีบุกดุนลายเหือนอย่างวัดในพม่า  ช่างจากพม่าเป็นผู้รังสรรค์ความงามนี้ให้อาคารหม่องโง่ยซิ่น  ซึ่งเราจะเห็นตัวอักษรอังกฤษ  Moung ngwe zin  ติดอยู่ที่ระเบียงไม้ฉลุ  สำหรับหม่องโง่ยซิ่นนั้น  เป็นบุตรชายหม่องส่วยอัตถ์ ชาวพม่า เฮดแมนคนแรกของบริษัททำไม้ในลำปาง  ซึ่งก็คือต้นตระกูลสุวรรณอัตถ์ผู้ร่ำรวยจากการค้าไม้นั้นเอง

นี้แค่เป็นตัวอย่างอาคารจากหลายๆหลังที่ยังคงลงเหลืออยู่ นอกจากสิ่งปลูกสร้างแล้ว วิถีชีวิตที่เรียบง่ายของชาวแบบแถบที่ยังมีให้เห็นทั่วไป สามารถเดินชมกาดกองต้าไปจนถึงสะพานรัษฎา ชมวิวแม่น้ำวัง ตรงจุดนี้เป็นจุดที่นักท่องเที่ยวหลายคนแวะมาถ่ายรูปเป็นที่ระลึกกันครับ

มาเที่ยวเมืองล้านนาไม่กินอาหารเหนือก็ยังไงอยู่ เราไปที่บ้านเสานัก แปลง่ายๆว่า บ้านที่มีเสามาก มีเสาไม้สักถึง 116 ต้น เป็นบ้านยกสูงศิลปะพม่าผสมล้านนา อายุกว่าร้อยปี ตกทอดมาถึง 5 รุ่นด้วยกัน ชาวคณะที่เดินทางมาด้วยกันในทริปนี้ ได้รับประทานอาหารแบบขันโตกต้นตำรับแบบล้านนา พร้อมฟังดนตรีสะล้อซอซึงแบบสดๆอีกด้วย ถือว่าเป็นช่วงเวลาดีๆ อิ่มบุญอิ่มท้องไปพร้อมๆกันครับ

การเดินทางของไนท์ครั้งนี้ แตกต่างจากทุกครั้งที่ผ่านมา เพราะเป็นการเดินทางโดยเครื่องบินครั้งแรก ได้เยี่ยมชมวัดวาอารามที่สวยงามเต็มไปด้วยศิลปะวัฒนธรรมของเมืองลำปาง แถมยังได้นั่งรถม้าที่พาเราชมเมืองลำปางอีกด้วย ด้วยองค์ประกอบที่ครบถ้วนของจังหวัดลำปาง ถือว่าเป็นเมืองท่องเที่ยวในฝันของใครหลายๆคนได้ไม่ยาก ถ้าคุณต้องการชีวืตที่เรียบง่าย ไหว้พระทำบุญให้อิ่มใจ รับประทานอาหารเหนือให้อิ่มกาย เมืองลำปางกำลังรอคุณให้มาย้อนอยู่นะครับ

สุดท้ายขอขอบคุณสายการบินนกแอร์ที่พาไนท์มาเปิดประสบการณ์พิเศษครั้งนี้ครับ ใครที่สนใจนะไปเที่ยวเมืองลำปาง ดูรายละเอียดได้ที่ www.nokair.com

ติดตามไนท์ได้ทางช่องทางเหล่านี้ครับ:

Website: http://www.nightphoomin.com
Twitter: http://www.twitter.com/NightPhoomin
Facebook: http://www.facebook.com/NightPhoominOfficial
Instagram: http://www.instagram.com/NightPhoomin
Google+: http://www.google.com/+nightphoomin