สุโขทัย จังหวัดที่เคยเป็นราชธานีของไทยในอดีต มีประวัติศาสตร์ยาวนานมากกว่า 700 ปี รวมถึงเมืองศรีสัชนาลัย ที่เคยเป็นเมืองหน้าด้านสำคัญของสุโขทัยเช่นกัน ด้วยศิลปะและความงามของโบราณสถานที่ยังคงหลงเหลือให้คนรุ่นหลังได้เห็นนั้น เป็นเสน่ห์ที่ดึงดูดนักท่องเที่ยวให้มาเยือนดินแดนรุ่งอรุณแห่งความสุข พร้อมกับการชูเมืองสุโขมัยให้เป็นเมืองมรดกโลกของอาเซียนอีกด้วย
Slow Life Show Travel เป็นแคมเปญที่จัดขึ้นมาเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวในจังหวัดสุโขทัย มีจุดมุ่งหมายให้นักท่องเที่ยวเดินทางมาสัมผัสอารยธรรมและวิถีชีวิตของผู้คนในบริเวณนี้ และเพิ่มจำนวนนักท่องเที่ยวให้มากขึ้น ฉะนั้นชุมชนท้องถิ่นถือความเป็นหัวใจสำคัญในการช่วยพัฒนาชุมชนของตัวเอง ให้มีศักยภาพเพื่อรองรับผู้มาเยือน
ห่างจากอุทยานศรีสัชนาลัยทางทิศเหนือไป 26 กิโลเมตร เป็นที่ตั้งของ “ชุมชนบ้านนาต้นจั่น” ชุมชนแห่งนี้ได้รับการรางวัลชนะเลิศ PATA GOLD AWARDS 2012 ประเภท HERITAGE and Culture จากประเทศมาเลเซีย โดยสมาคมส่งเสริมการท่องเที่ยวภูมิภาคเอเชียแปซิฟิก และรางวัลยอดเยี่ยม ประเภทองค์กรสนับสนุนและส่งเสริมการท่องเที่ยว ในการประกวดรางวัลอุตสาหกรรมท่องเที่ยวไทยปี 2556 จากการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ด้วยรางวัลที่การันตีความเข้มแข็งของชุมชนแห่งนี้ รู้หรือไม่ว่า ชาวบ้านบ้านนาต้นจั่นต้องใช้เวลานานกว่า 25 ปี เพื่อสร้างอัตลักษณ์ให้กับชุมชน ตั้งแต่ปี 2532 จนถึงทุกวันนี้ ชุมชนแห่งนี้มีความพร้อมที่จะต้อนรับนักท่องเที่ยวที่อยากมาสัมผัสขนบธรรมเนียมประเพณีและภูมิปัญญาชาวบ้าน
บ้านนาต้นจั่น สืบประวัติไปแล้วมีความเป็นมาชอบชุมชนยาวนานร่วม 200 ปี เริ่มจากกลุ่มคนไม่กี่คนที่อพยพมาจากเมืองโยนก เมืองเชียงแสน จังหวัดเชียงราย เดินทางมาถึงพื้นที่กลางภูเขาที่เต็มไปด้วนต้นจั่นมากมาย และยังเป็นสถานที่เหมาะสำหรับการตั้งถิ่นฐาน ปัจจุบันภูมิปัญญาชาวบ้านที่ได้รับรางวัลการันตี อย่าง ผ้าถุงที่ทำจากผ้าหมักโคลน จนได้ผ้าที่นิ่มและสีไม่ตก, เข่งไม้ไผ่, ตุ๊กตาบาร์โหน และอาหารพื้นบ้านอย่าง ข้าวเปิ๊บ
ผ้าถุงที่ทำจากผ้าหมักโคลนนั้น ถือว่าเป็นสินค้าที่โดนเด่นของชุมชน ได้รับการพัฒนาอย่างต่อเนื่องถึง 25 ปี จากกลุ่มสมาชิกไปกี่คน จนขยายเป็นสินค้าระดับประเทศ พร้อมส่งออกไปต่าวประเทศอีกด้วย ส่วนเคล็ดลับการทำให้ผ้าหมักโคลนนุ่มและสีไม่ตกนั้น เพราะธาตุเหล็กที่อยู่ในโคลน จะซึมเข้าไปในเส้นใยผ้าให้ขยายตัว เกิดความนุ่ม ช่วยให้การย้อมสีนั้น ติดทนและสีไม่ตก เวลาสวมใส่ในหน้าหนาวทำให้รู้สึกอุ่นอีกด้วย ส่วนสีที่นำมาย้อมก็ได้จากธรรมชาติอย่าง สีเขียวแก่จากใบมะม่วง, สีเหลืองจากแก่นขนุน, สีแดงจากไม้ฝาง เป็นต้น และที่สำคัญที่ทำให้ผ้าทุ่งของบ้านนาต้นจั่นมีเอกลักษณ์ที่สวยงามนั้น คือ ลายขิด หรือลายยกดอกที่สอดด้ายที่ละเส้น ที่มีมากกว่า 50 ลาย
เข่งลายสองพี่น้อง คือชื่อเรียกของ เข่งผิว และ เข่งลาย ซึ่งเป็นเข่งที่สานในฤดูเก็บเกี่ยวเพื่อเก็บพืชผักผลไม้ อย่าง เข่งผิว ทำจากผิวเปลือกนอกของปล้องไผ มีความทนทานเหมาะสำหรับของหนัก ส่วน เข่งลาย ทำมาจากเนื้อในของปล้องไผ่ สำหรับบรรจุของเบานั้นเอง และอีกหนึ่งงานไม้ที่เป็นเอกลักษณ์ของที่นี้คือ ตุ๊กตาบาร์โหน ของเล่นไม้ที่คุณตาวงษ์ เสาปั้น เป็นผู้คิดค้นและประดิษฐ์ขึ้นมาเอง วิธีการเล่นคือ บีบปลายด้านล่างของไม้ ตุ๊กตาก็จะโหนแกว่งราวกับคนกำลังโหนบาร์ในท่าทางต่างๆ ถือว่าเป็นของฝากของที่ระลึกที่ได้รับความนิยมของชุมชนนี้
ต้นตำรับอาหารที่เป็นเอกลักษณ์ของบ้านนาต้นจั่นก็คือ ข้าวเปิ๊บ ที่คิดค้นโดย คุณยายเครื่อง วงศ์สารสิน สาเหตุที่คิดทำขึ้นเพราะสมัยก่อนเส้นก๋วยเตี๋ยวราคาแพงและหาซื้อยาก คุณยายเลยคิดค้นทำขึ้นเอง ขั้นตอนการทำก็คือ จากการทำข้าวสารมาโม่หินจากเป็นข้าวเจ้า กรองด้วยผ้าขาวจนได้เป็นครีมข้าวสีข้าว นำมานึ่งจนได้แผ่นบางๆคล้ายปากหม้อ จากนั้นใส่ผักกันตง ผักตำลึง ผักหวานบ้าน แล้วพับแผ่นแป้งห่อเข้า แล้วนึ่งต่อก่อนจะตักใส่ชามแล้วราดน้ำซุปกระดูกหมูร้อนๆ โปะไข่ดาวนึ่ง ใครที่ได้ลิ้มลองแล้วจะติดใจ
การท่องเที่ยวชุมชนเป็นสิ่งที่ตอบโจทย์ชีวิตของคนเมืองได้อย่างดี การที่เราได้ท่องเที่ยวสัมผัสวิถีชีวิตแบบชุมชน ไม่ต้องใช้ชีวิตที่เร่งรีบ ดื่มด่ำไปกับอัตลักษณ์ของชาวบ้าน ทำให้เรามีความรู้ความเข้าใจความแตกต่างของวัฒนธรรมและประเพณีได้เป็นอย่างดีครับ สำหรับการเดินทางมาที่บ้านนาต้นจั่น รถส่วนตัวจะสะดวกที่สุดนะครับ ใครที่มาเที่ยวอุทยานศรีสัชนาลัย หรือเดินทางการเที่ยวอุตรดิตถ์ สามารถเดินทางต่อมาอีกไม่ไกล ก็ถึงบ้านนาต้นจั่น แล้วล่ะครับ ลืมบอกไป ที่นี้มีโฮมสเตย์ให้พักประมาณ 15 หลัง นอนได้ 4-6 คน ใครที่สนใจ โทรสอบถามได้เบอร์ข้างล่างนี้นะครับ เที่ยวให้สนุกนะ
ติดต่อกลุ่มอาชีพทอผ้าบ้านนาต้นจั่น
โทร. +668 9885 1639, +668 8495 7738
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม
สำนักงานประชาสัมพันธ์จังหวัดสุโขทัย
โทร. +66 5561 2286
สำนักงานจังหวัดสุโขทัย
โทร. +66 5561 1619
การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยสำนักงานสุโขทัย
โทร. +66 5561 6228-9
หมายเลขโทรศัพท์ฉุกเฉิน
ตำรวจท่องเที่ยว โทร. 1155
ตำรวจทางหลวง โทร. 1193
สถานีตำรวจภูธรจังหวัดสุโขทัย โทร. +66 5561 3110, +66 5561 2286 3112
โรงพยาบาลศรีสัชนาลัย (ตำบลหาดเสี้ยว) โทร. +66 5567 2977
